Μάρθα Στ. Καπλάνογλου Γεωπόνος – Ιστορικός Ελληνικού πολιτισμού
Η γλήχων ή το φλισκούνι ή γληφόνι, ή λυτρωπιανό ή μέντα ή ηδύοσμος ο βλήχων ή επιστημονικά, Mentha pulegium είναι ένα πολυετές φυτό της οικογένειας της μέντας (Lamiaceae), που προέρχεται από την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Τα θρυμματισμένα φύλλα της έχουν ένα πολύ έντονο άρωμα, παρόμοιο με την κοινή καλλιεργούμενη μέντα ή Μέντα πιπερώδη (Mentha piperita) .
Βρίσκεται αυτοφυές σε ολόκληρη την Ελλάδα, συνήθως κοντά σε νερά και σε παραθαλάσσιες περιοχές, αλλά μπορεί και να καλλιεργηθεί .
Τα μέρη του που μπορούν αν χρησιμοποιηθούν είναι τα φύλλα και τα άνθη, που συλλέγονται από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο
Η ΧΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ
Η γλήχων ή βλήχων ή Mentha pulegium χαρακτηρίζεται ως διαιτητικό και καθαρτικό βότανο από την εποχή του Ιπποκράτη .
Το χρησιμοποιούσε φρέσκο ως κατάπλασμα κατά των φλεγμονών και για την παρασκευή αρωματικών αφεψημάτων, για τη θεραπεία της υστερίας, αλλά και ως διεγερτικό της έμμηνου ρύσεως.
Ετοίμαζε ένα αφέψημα από αποξηραμένο φλισκούνι σε ύφασμα, ως διεγερτικό για την πρόκληση συσπάσεων της μήτρας, κατά τη γέννα.
Επίσης το χρησιμοποιούσε κατά της αιμορραγίας της μήτρας και κατά της σκλήρυνσης του τραχήλου της μήτρας.
Η ΧΡΗΣΗ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ Οι φαρμακευτικές και αρωματικές ιδιότητες του φυτού αυτού ήταν, ήδη, γνωστές στους αρχαίους, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν ποικιλοτρόπως.
Στην αρχαιότητα, το φλισκούνι ήταν ένα φυτό με διάφορες χρήσεις. Το όνομα “βλήχων” ήταν πιο κοινό στην αρχαία Ελλάδα.
Η μέντα των βάλτων χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως φαρμακευτικό φυτό.
Το φυτό θεωρούνταν τοξικό και δεν ήταν συνιστώμενο για κατανάλωση. Ωστόσο, χρησιμοποιείτο για θεραπευτικούς λόγους και ως συστατικό του κυκεώνα στα Ελευσίνια Μυστήρια.
*Τελετουργίες:
Σε ορισμένες τελετουργίες χρησιμοποιείται για προστασία, απομάκρυνση ζημιών και κατάρων.
— Διοσκουρίδης Ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος ή Αναζαρβεύς (*περίπου 7 – + 88 μ.Χ.) αναφέρει σχετικά τα εξής:
*Αρχαίο κείμενο
. «Γλήχων. Πόα γνώριμος, θερμαντική, λεπτυντική, πεπτική. Ποθείσα δε έμμηνα και δεύτερα και έμβρυα άγει, ανάγει δε και τα εκ πνεύμονος μεθ’ αλός και μέλιτος ποθείσα και σπωμένοις βοηθεί, ναυσίας τε και δηγμούς στομάχου μετ’ οξυκράτου ποθείσα παραμυθείται. ‘ Αγει δε και κατά κοιλία μέλανα, βοηθεί και θηριοδήκτοις μετ’ οίνου πινομένη, λειποθυμούντας τε ανακτάται συν όξει ταις ρυσί προσαγομένη. Κρατύνει δε και ούλα ξηρά λεία κεκαυμένη, επιπλασθείσα δε πραϋνει πάσαν φλεγμονήν συν αλφίτω, καθ’ εαυτήν δε ποδαγρικοίς αρμόζει, άχρι φοινίξεως της επιφανείας, συν κηρωτή δε ιόνθοις σβέννυσιν. Ωφελεί δε και σπληνικούς μεθ’ αλός καταπλασσομένη. Το δε αφέψημα αυτής κνησμούς λουόμενον παύει και εις εγάθισμα προς εμπνευματώσεις και σκληρίας και αποστροφάς υστέρας αρμόζει. Καλούσι δε τινες αυτήν βλήχωνα, επειδή κατά την άνθησιν τα γευσάμενα των ποιμνίων βληχής υποπίμπλαται»(Διοσκουρίδης, Περί Ιατρικής των Ασθενών III, 31, 1-2).
Σε αυτό το απόσπασμα βλέπουμε τη χρήση του φυτού ως θερμαντικού, αδυνατιστικού, χωνευτικού, καταπραϋντικού για τους πόνους της περιόδου. αλλά και για τη ναυτία.
Επίσης, ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι η κατανάλωση του, μαζί με κρασί, μπορεί να αντιμετωπίσει το τσίμπημα από φίδι. Και βοηθά στην υγεινή των ούλων,στο γαστρεντερικό, αλλά αποτελεί και ιδανικό αντικνησιμό.
Στο “Περί απλών φαρμάκων” παρατηρεί ότι το φλισκούνι ενδείκνυται
(μεταξύ άλλων φαρμάκων) να λαμβάνεται ως ρόφημα, μαζί με κρασί για την αντιμετώπιση τσιμπημάτων από σκορπιούς, αράχνες, σφήκες και μέλισσες.
Και σε ένα ακόμη αρχαίο απόσπασμα κειμένου, αναφέρει τα εξής:
«Οίνος καλαμινθίτης, γληχωνίτης, αβροτονίτης ομοίως σκευάζονται τω διά θύμου, ποιούσι δε στομαχικοίς και ανορεκτούσι και προς ίκτερον, ουρητικοί γαρ εισιν».
*Ερμηνεία:
Το κρασί που γίνεται από καλαμινθίτη, γλεχωνίτη και αβροτονίτη παρασκευάζεται επίσης για τον θύμο αδένα, και είναι επίσης στομαχικό και διεγερτικό της όρεξης, και για τον ίκτερο, επειδή είναι διουρητικό» (Διοσκουρίδης, Περί ύλης ιατρικής V, 52).
–Αέτιος ο Αμιδηνός
Ο Αέτιος ο Αμιδηνός (*Αμίδη 502 – Αλεξάνδρεια Αιγύπτου 575 μ. Χ.), ο σπουδαιότερος ιατρός του 6ου αι. μ. Χ., αναφορικά με την καταπολέμηση των ελμίνθων (έλμινθες = οξύουροι, μικρά λευκόχρωμα σκουληκάκια στα κόπρανα συνήθως των μικρών παιδιών)
Συνιστά αφέψημα ηδυόσμου (Mentha pulegium ) και αψινθίου (Artemisia absinthium) ή βρυωνίας ( Bryonia cretica ) .
ΣΥΝΘΕΣΗ
Ο Ηδύοσμος ο γλήχων (Mentha pulegium), περιέχει τις μεγαλύτερες ποσότητες μενθόλης από όλα τα είδη Mέντας, μενθόνη, ταννίνες, τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, χολίνη, αλκοόλες και άλλα ιχνοστοιχεία και μέταλλα.
Η μενθόλη θεωρείται αποχρεμπτική, αντιβρογχική, αντιασθματική, αντιαρθριτική, αντιρευματική, αντικοκκυτική, διουρητική, αντιδιαρροϊκή, ευστόμαχη, αντισπασμωδική, αναισθητική.
Επίσης θεωρείται ότι προάγει την εμμηνόρροια.
ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η δράση του φυτού είναι, εφιδρωτική, διεγερτική , εμμηναγωγική. αντιβακτηριδιακήκαι αντισηπτική.
Στην ιατρική, χρησιμοποιείται ως επουλωτικό πληγών και αντισηπτικό. Το εκχύλισμα από φλισκούνι χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά για τα γυναικολογικα προβλήματα, ενώ σε χαμηλές δόσεις προκαλούσε την διέγερση της εμμήνου ρύσεως.
Δίνονταν ακόμη ως αντίδοτο σε σπασμωδικές, νευρικές και υστερικές παθήσεις . Είναι ευεργετικό σε περιπτώσεις υστερίας, μετεωρισμού και ναυτίας. Χρησιμοποιούνταν κατά του κρυολογήματος και των παθήσεων των αρθρώσεων.
Το τσάι έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση από το κρυολόγημα, τον πυρετό, τον βήχα, τη δυσπεψία, τα προβλήματα στο συκώτι και τα νεφρά και τους πονοκεφάλους .
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ήπιες φλεγμονώδεις καταστάσεις. Προς το παρόν δεν χρησιμοποιείται ως κύριο φάρμακο λόγω της τοξικότητάς του. *Χρήση στην λαϊκή ιατρική
Το κοινώς γληφόνι, στα Δωδεκάνησα ή φλησκούνι και λυτρωπιανό στην Κρήτη, δηλαδή, αυτό που λυτρώνει τους πάσχοντες από τις πάσης φύσεως ασθένειες. πιστεύεται ότι έχει αντιμικροβιακές και αντιβακτηριακές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως, όπως :
1) Το αφέψημά του θεωρείται άριστο μαλακτικό και αποχρεμπτικό και συνιστάται σε κρυολογήματα, γρίπη, νοσήματα του φάρυγγος κλπ.
2) Το αφέψημά του θεωρείται κατάλληλο για στομαχικές διαταραχές και χρησιμοποιείται και ως διουρητικό.
Επίσης θεωρείται κατάλληλο για την καταπολέμηση των οξυούρων του πεπτικού συστήματος.
Τα παιδιά το πίνουν νηστικά το πρωί, το μεσημέρι προ του φαγητού και το βράδυ προ του ύπνου.
Μετά την χρήση του αφεψήματος η διάρροια σταματά και τα σκουληκάκια εξολοθρεύονται.
*Δερματικά νοσήματα.
Ο χυμός των φύλλων του φυτού αυτού συνιστάται μόνον για εξωτερική χρήση σε διάφορα δερματικά νοσήματα.
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Το φλισκούνι ή βασιλική μέντα, μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες,
κυρίως λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε μια ουσία που ονομάζεται πουλεγόνη.
Η πουλεγόνη μπορεί να είναι τοξική για το ήπαρ και τα νεφρά, όταν καταποθεί σε μεγάλες ποσότητες.
Μπορεί να προκαλέσει ζάλη, αδυναμία, ναυτία, επιληπτικές κρίσεις, στομαχικές διαταραχές, παραισθήσεις και, σε σπάνιες περιπτώσεις, ακόμη και θάνατο
ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ ΣΕ :
–Θηλάζουσες μητέρες .
Απαγορεύεται σε μητέρες, οι οποίες θηλάζουν, διότι δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή του μητρικού γάλακτος.
-Βρέφη
Δεν συνιστάται για τα βρέφη
— Στους έχοντες προβλήματα με το στομάχι .
Δεν συνιστάται και για εκείνους, οι οποίοι έχουν έλκος του στομάχου και γαστροϊσοφαγική παλινδρόμηση.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν γαστρεντερική διαταραχή μετά την κατανάλωση φλισκούνιου.
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗ ΔΟΣΗ
Το φλισκούνι χρησιμοποιείται για την παρασκευή τσαγιών από βότανα, τα οποία, αν και δεν έχουν αποδειχθεί επικίνδυνα για υγιείς ενήλικες, σε μικρές δόσεις,
ΟΜΩΣ δεν συνιστώνται, λόγω της γνωστής τοξικότητάς τους στο ήπαρ αλλά και στα νεύρα .
Κατά τη χρήση αυτής της μέντας πρέπει να δίνεται προσοχή και να μην υπερβαίνονται οι συνιστώμενες δόσεις.
ΑΙΘΕΡΙΟ ΕΛΑΙΟ
Το αιθέριο έλαιο του φλισκουνιού έχει χρησιμοποιηθεί σε φαρμακευτικά προϊόντα για διάφορα προβλήματα υγείας.
Το αιθέριο έλαιο φλισκούνι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣ ΚΑΤΑΠΟΣΗ, γιατί είναι εξαιρετικά τοξικό.
Επίσης μπορεί να εμφανισθούν προβλήματα με τοπική χρήση στο δέρμα όπως ερεθισμός του δέρματος, αλλεργικές αντιδράσεις και πιθανή τοξικότητα σε περίπτωση απορρόφησης στην κυκλοφορία του αίματος.
*ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
Παραδοσιακά, το φλισκούνι χρησιμοποιούνταν στη μαγειρική, από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους, για να μαγειρεύουν και να αρωματίζουν το κρασί. Αν και το φλισκούνι χρησιμοποιούνταν ευρέως για τη μαγειρική κατά τον Μεσαίωνα, σταδιακά έπαψε να χρησιμοποιείται ως μαγειρικό βότανο και σπάνια χρησιμοποιείται ως τέτοιο σήμερα.
Μόνο η χρήση του ως μπαχαρικό είναι αποδεκτή. *Χρήση ως εντομοαπωθητικού.
Τα φύλλα του φυτού έχουν εντομοαπωθητική δράση είτε είναι φρέσκα είτε αποξηραμένα .
Τα φύλλα, οι βλαστοί και τα άνθη του φυτού αυτού έχουν ιδιότητες αντιπαρασιτικές.
Παλαιότερα στην Κρήτη οι γεωργοί μετά το αλώνισμα των δημητριακών και πριν την αποθήκευση αυτών, το αναμείγνυαν μαζί με το σιτάρι και γενικότερα τα δημητριακά, κλωνάρια από αποξηραμένους βλαστούς του φυτού, πιστεύοντας ότι το πολύ δυνατό και χαρακτηριστικό άρωμα του δεν επιτρέπει την δημιουργία παρασίτων ή και εάν τυχόν αυτά ήδη υπάρχουν, αυτό τα σκοτώνει.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Όπως έχουμε επανειλημμένα πει η χρήση των βοτάνων πρέπει να γίνεται με σύνεση και με ιδιαίτερη προσοχή, και πάντα ΜΕ ΜΕΤΡΟ.
Εάν σκοπεύετε να χρησιμοποιήσετε το συγκεκριμένο φυτό, ως φαρμακευτικό προϊόν,ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ,
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΕΧΕΙ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ.
from KOZANILIFE.GR https://ift.tt/U0mljaO